24 Γενάρη 2023
Συνεχίζουμε να αφοπλίζουμε τη βία ποικιλοτρόπως. Σειρά αυτή τη φορά έχει ο κινηματογράφος! Τα μέλη της ομάδας ανέλαβαν να παρουσιάσουν στην ομάδα μια ταινία "μένοντας" στο φαινόμενο της βίας, τι είδους βία είναι, ποιος την ασκεί σε ποιον, τι συνέπειες έχει,αν θα μπορούσε να αποτραπεί, ποια συναισθήματα και σκέψεις γεννά...
Εκτός από τις παρουσιάσεις των μαθητών , για μεγαλύτερο προβληματισμό χρησιμοποιήσαμε την προτεινόμενη για καλύτερη μικρού μήκους ταινία στα βραβεία BAFTA 2012 "Two & Two" του Babak Anvari.
Η ταινία πραγματεύεται με αλληγορικό τρόπο τη σχέση χειραγώγησης της
σκέψης και αντίστασης στην εξουσία.
"Ελευθερία είναι να σου επιτρέπεται να πεις ότι 2+2=4... Από εκεί και
πέρα, όλα επιτρέπονται", γράφει ο Όργουελ στο "1984". Στο ίδιο έργο
χρησιμοποιεί το 2+2=5 σαν ένα παράδειγμα χειραγώγησης και επιβολής:
"Όταν το κόμμα λέει ότι 2+2=5, τότε είναι σωστό και δεν αρκεί μόνο να το
λες, πρέπει και να το πιστεύεις." Αυτό ενέπνευσε τον Ιρανικής καταγωγής
Babak Anvari, να γυρίσει την ταινία "Two & Two". Βασικό του κίνητρο
ήταν, σύμφωνα με δηλώσεις του, να διερευνήσει την επιθυμία των ανθρώπων
να αμφισβητήσουν την εξουσία. Σε ποιο βαθμό δέχονται να σκύψουν το
κεφάλι και να υπακούσουν στις εντολές της εξουσίας και πότε αρχίζουν να
αμφισβητούν και να αντιστέκονται; Μπορεί η ωμή βία να καθυποτάξει τους
ανθρώπους και να χειραγωγήσει τη σκέψη τους ή προκαλεί την αντίστασή
τους;
Υπήρξαν αρχικά διερευνητικά ερωτήματα, ερωτήματα στο μέσο της ταινίας και στο τέλος της για να ακολουθήσει η μεταξύ μας συζήτηση(βλ. παρακάτω) και, όπως πάντα...παιχνίδι!
Ζητήσαμε από τα μέλη της ομάδας να μπουν σε ρόλο και να γίνουν όλοι «οι μαθητές» αυτής της τάξης που με το σώμα τους -ακίνητο- θα πάρουν τη δική τους θέση μέσα σε αυτή την τάξη, εκφράζοντας
τις σκέψεις και τα συναισθήματα που ενδεχομένως να είχαν και να ένιωθαν οι μαθητές αυτού του
σχολείου, τη στιγμή που αντιλαμβάνονταν ότι δεν μπορούσαν πλέον να σκέφτονται.
Μετά περάσαμε ανάμεσα από τα μέλη της ομάδας και όποιον/όποια ακουμπούσαμε έπαιρνε τη δική του/της θέση στην «τάξη του παραλόγου», με τα βλέμματά τους και τα σώματά τους στραμμένα προς το 2+2=5 μπορεί όμως και όχι. Όταν τους ακουμπούσαμε στον ώμο, έλεγαν χαμηλόφωνα και σύντομα τι σκέφτονταν ,τι ένιωθαν, τι αισθάνονταν.
Κλείσαμε τη συνάντηση προβληματισμένοι από την ταινία, κριτικά σκεπτόμενοι για τα όσα συμβαίνουν γύρω μας και αποφασισμένοι τα μέλη της ομάδας να γίνουν πολλαπλασιαστές της συγκεκριμένης δράσης στους συμμαθητές τους!
Παραθέτουμε ενδεικτικά κάποιες από τις σκέψεις της ομάδας μας:
1. Πράγματα στη ζωή μου που θεωρώ δεδομένα:
α. τα άτομα που βρίσκονται κοντά μου.
β. την αγάπη της οικογένειάς μου για εμένα.
γ. να συμπεριφερόμαστε με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ανθρώπους.
2. Γιατί ο δάσκαλος ζητάει από τον μαθητή να μην σκέφτεται;
Ο δάσκαλος ζητάει από τον μαθητή να μην σκέφτεται, ώστε να μάθει στα παιδιά να μην αντιδρούν και να πιστεύουν πάντοτε αυτό που τους λένε. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να τα χειραγωγήσει ευκολότερα και μειώνει τις πιθανότητες μιας διαφωνίας. Απώτερος σκοπός του είναι να μην αμφισβητείται η εξουσία του.
3. Τι συμβαίνει όταν δεν σκέφτομαι;
Όταν δεν σκεφτόμαστε, είναι πιθανότερο να πάρουμε κάποια λάθος απόφαση ή να πράξουμε κάτι άσχημο. Επιπλέον, είναι ευκολότερο να μας εκμεταλλευτούν οι άλλοι και να γίνουμε θύματα
χειραγώγησης. Εάν δεν σκεφτόμαστε, δεν αναπτύσσεται η κριτική μας σκέψη και ως αποτέλεσμα, αδυνατούμε να κατανοήσουμε σημαντικές καταστάσεις και προβλήματα.
4. Γιατί οι περισσότεροι μαθητές δεν αντιδρούν;
Ο δάσκαλος διδάσκει με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε τα παιδιά να φοβούνται να αντιδράσουν ή να τον αμφισβητήσουν. Γνωρίζουν ότι θα τιμωρηθούν εάν κάνουν κάτι τέτοιο και κάνουν το λάθος να
μείνουν σιωπηλά.
5. Ποιο είναι το μάθημα που πήραν εκείνη τη μέρα;
Το μάθημα ήταν να ακούν πάντοτε τον δάσκαλο ή οποιονδήποτε ανώτερο τους και να μην αντιδρούν, να μην εκφράζουν την δικιά τους γνώμη, αλλιώς θα τιμωρηθούν.
Οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου: H συγκεκριμένη ταινία μου προκάλεσε έντονα συναισθήματα φόβου και αγωνίας. Έμεινα έκπληκτος με το πόσο μπορεί να επηρεάσει μια ταινία μόνο οχτώ
περίπου λεπτών. Με έκανε να σκεφτώ κατά πόσο υπάρχει δημοκρατία και πολυφωνία στην εποχή που ζούμε. Λέμε ότι ζούμε σε μια δημοκρατική χώρα, αποδεχόμαστε ό,τι μας λέει η κυβέρνηση, αλλά πολύ συχνά δεν σκεφτόμαστε εάν στην πραγματικότητα είμαστε θύματα εκμετάλλευσης. Έτσι, συνδέεται και η ζωή μας με την ταινία. Τα παιδιά φοβούνται να αμφισβητήσουν κάποιον ανώτερο τους, διότι γνωρίζουν πως θα τιμωρηθούν. Σταδιακά, ωστόσο, αρχίζουν και δεν αντιδρούν σε τίποτα, με αποτέλεσμα να
χάνουν την κριτική τους σκέψη. Προσωπικά, αναρωτιέμαι τι θα έκανα στην θέση του παιδιού που σήκωσε ο δάσκαλος στον πίνακα. Θα έγραφα 4 ή 5; Για να είμαι ειλικρινής, θα έγραφα 5.
(Γιώργος Μπιλικαϊδης, Α2)
